Alert zijn op risico’s helpt veilig ondernemen

De burgemeesters Ronald Wortelboer (Stede Broec), Jeltje Hoekstra-Sikkema (Enkhuizen) en Bram Diepstraten (Drechterland) openden samen het congres Veilig Ondernemen. Tijdens deze bijeenkomst, georganiseerd met het Platform Veilig Ondernemen (PVO) Noord-Holland, ging het over fysieke ondermijning en digitale misleiding via kunstmatige intelligentie (AI).  

Onze regio kent veel verschillende soorten bedrijven. Agrariërs, bouw- en transportbedrijven, adviesbureaus en aannemers zijn allemaal een belangrijk onderdeel van de lokale economie. Volgens Desiree van Santen van PVO (www.pvonh.nl) overschatten veel ondernemers hun beveiliging. Incidenten ontstaan vaak door menselijk gedrag, zoals onbewust klikken op een link, slordig omgaan met wachtwoorden of het niet herkennen van verdachte situaties. Om patronen van ondermijning te doorbreken is het belangrijk om meldingen te maken van verdachte situaties.

In de drie Westfriese gemeenten zijn ruim 7.000 bedrijven. Een cyberaanval of ondermijnende activiteit kan grote gevolgen hebben voor de ondernemers en de gemeente. De drie burgemeesters vinden et daarom noodzakelijk om fysieke en digitale veiligheid hoog op de agenda te hebben. Criminelen richten zich op bedrijven van elke omvang. Het is daarom van belang voor elk bedrijf om een goed plan te hebben om zichzelf te beschermen.

Lokale ondernemers worden kwetsbaarder voor zowel digitale fraude als fysieke vormen van ondermijning. Burgemeester Wortelboer vertelde over een ondernemer die zijn bedrijf, woning en relatie verloor na een hack. Burgemeester Hoekstra-Sikkema gaf aan dat signalen van ondermijning vaak pas zichtbaar worden wanneer je er regionaal naar kijkt. Burgemeester Diepstraten waarschuwde dat één verkeerde klik of één foutieve handeling al gevolgen heeft.

Afhankelijkheid bovenwereld

Oud-politiechef Sander Schaepman liet zien hoe criminelen de bovenwereld nodig hebben om illegale activiteiten te kunnen uitvoeren. Hij gaf voorbeelden van elektriciens die – vaak zonder het te weten – stroominstallaties voor hennepkwekerijen aanleggen. Ook legde hij uit hoe schijnbaar normale bedrijven, zoals kapperszaken, worden gebruikt voor witwassen door bewust belasting te betalen.

Schaepman wees ook op de inzet van jongeren via sociale platforms zoals Telegram en Snapchat. Via sociale media krijgen ze dan kleine opdrachten of voor het plaatsen van explosieven. Ze krijgen dan bijvoorbeeld om aan te tonen dat ze lef hebben om de opdracht uit te voeren.

Deepfakes en stemklonen

Nieuwe technologieën maken het volgens AI-specialist Jan Scheele steeds makkelijker om vertrouwen te misbruiken. Deepfakevideo’s zijn binnen enkele seconden te maken en zijn soms nauwelijks van echt te onderscheiden. Ook WhatsApp-gesprekken kunnen volledig worden nagemaakt in de stijl en toon van specifieke personen. Scheele benadrukte dat 11 seconden stemgeluid voldoende is om iemands stem te klonen, inclusief intonatie en emotie. Hierdoor zijn traditionele controles via de telefoon niet langer betrouwbaar. Vooral mkb-bedrijven zijn kwetsbaar: 80% kreeg al te maken met een cyberaanval en 97% liep schade op, terwijl maar weinig bedrijven beleid of trainingen over AI hebben.

Fysieke en digitale dreiging komen samen

Beide sprekers maakten duidelijk dat fysieke en digitale criminaliteit steeds vaker samenkomen. Waar georganiseerde misdaad afhankelijk is van logistiek, beroepsgroepen en panden in de bovenwereld, wordt AI gebruikt om die bovenwereld te misleiden met overtuigende digitale vervalsingen. Ondernemers hebben te maken met deze ontwikkelingen en hebben een belangrijke rol in het herkennen van signalen.

Het congres maakte duidelijk dat veilig ondernemen in 2025 veel verschillende risico’s kent. Ondermijning is geen ver-van-je-bed-show, het is dichtbij en zichtbaar. Misleiding door AI wordt sneller, realistischer en moeilijker te herkennen. De belangrijkste boodschap van de avond is dat veilig ondernemen begint bij bewust zijn, signaleren en melden.